‘Ontroerend hoe dankbaar mensen zijn voor deze huisvesting’
Tekst: Marvin van Kempen, Beeld: Kokon / De Tussenvoorziening
Op het moment dat je dakloos wordt, valt de grond onder je voeten weg. Als je niets meer lijkt over te hebben, kan huisvesting met begeleiding je helpen om weer op te krabbelen, mits de tijd er rijp voor is. Op de locatie Wubbo Ockelshof 1 t/m 30 in IJsselstein geeft een gebouw de veiligheid en de basis die hiervoor nodig zijn. We spreken Elsbeth Spoor van De Tussenvoorziening en Kübra Çagdas van Kokon Architectuur & Stedenbouw, die ons vertellen wat het gebouw, naast de belangrijke maatschappelijke functie, zo bijzonder maakt.
De impact die De Tussenvoorziening maakt is voor Spoor een bron van energie: “Wij komen in actie voor mensen in Utrecht en omstreken, die het in hun eentje niet redden. Ze zitten in verschillende situaties. Zo zijn er mensen die wegens huurschulden uit het huis werden gezet, door scheidingen geen fundament meer hebben of door een andere reden een steuntje in de rug en begeleiding nodig hebben.” Sinds 1992 biedt De Tussenvoorziening dit onderdak en begeleiding met de huisvesting die op de locatie stond. Het voormalige schoolgebouw was gedateerd, met grote groepsruimtes en veel aparte plekken voor mensen die werden opgevangen. Çagdas blikt terug naar het startschot voor het project: “Wij werden benaderd door Cazas Wonen, voorheen Provides, een woningcorporatie. Zij vroegen ons of we op deze locatie een nieuw gebouw voor De Tussenvoorziening konden ontwerpen dat beter aansloot op de behoeften van de doelgroepen en weer toekomstbestendig is.”
‘We zien dat er nu een groter besef is van wie in welke woning verblijft en dat zorgt weer voor een groter onderling sociaal toezicht’ – Elsbeth Spoor
Zichtbaarheid én privacy
In het ontwerp voor het nieuwe appartementengebouw was om die reden onder andere aandacht voor sociale veiligheid, duurzaamheid en zichtbaarheid. Er zijn 21 gezinsappartementen, 3 gezinsappartementen voor langdurig wonen en 4 gesplitste appartementen die huisvesting geven aan de kwetsbare doelgroep. Çagdas over het ontwerp: “We creëerden een openbare en een privé-zone, met duidelijke verschillen in eigenschappen. Zo stond sociale veiligheid centraal in zowel de openbare zone als het privégebied en willen we in laatstgenoemde ook voor een fijne en huiselijke sfeer zorgen.” Om die veiligheid te borgen is in het ontwerp rekening gehouden met de zichtbaarheid. “Het appartementengebouw bestaat uit drie blokken, waarvan één drielaags en de andere twee bestaan uit twee lagen”, gaat Çagdas verder. “Samen vormen ze een U. Hierdoor heb je optimaal zicht op de galerijen. Je ziet en weet wie er lopen. Het binnenterrein is volledig afgesloten en alleen bereikbaar voor de bewoners. Er is ook een gezamenlijke binnentuin, waar ontmoetingen kunnen plaatsvinden en de kinderen van de gezinnen spelen. Bewoners kunnen hier gecontroleerd en veilig samenkomen.” Spoor vult aan: “De zichtbaarheid is heel hoog, met tegelijkertijd voldoende privacy. Bewoners betreden via bruggen hun woningen. We zien dat er nu een groter besef is van wie in welke woning verblijft en dat zorgt weer voor een groter onderling sociaal toezicht.”
Samenwerken en putten uit ervaring
Nemen we een kijkje in en bij de woningen zelf, dan wordt duidelijk dat de focus voor iedere bewoner op rust en privacy ligt. “In de groene buitenruimte ligt de nadruk op interactie, in de woningen willen we zoveel mogelijk privacy creëren”, licht Çagdas toe. “Ruimtes die weinig gebruikt worden, zoals de slaapkamers, hebben we aan de gallerijzijde gesitueerd. De vides zorgen ervoor dat er een afstand is tussen de verkeersroute en de weinig gebruikte kamers. De keuken en woonkamer zijn geïntegreerd in één ruimte en staan in open verbinding met elkaar. Aan deze ruimte grenst het balkon, dat deels verdiept is uitgevoerd, waar de grens tussen privé en openbaar al wat meer vervaagt. Hier is het bijvoorbeeld mogelijk om contact met je buren te hebben, als je in het niet verdiepte deel van het balkon staat. Tegelijkertijd is er privacy in het verdiepte deel.” Om deze ontwerpkeuzes te maken is er volgens Spoor veel overlegd met De Tussenvoorziening en Kokon: “We hebben onder andere veelvuldig contact onderhouden over eisen en wensen”, geeft Spoor aan. Hoewel het een specifieke casus betreft, kon Kokon putten uit ervaring. Çagdas: “Bijvoorbeeld doordat we ervaring hebben met het ontwerpen van zorgcomplexen. Toch was het erg waardevol om gevoed te worden met informatie vanuit De Tussenvoorziening, zodat we een goed idee hadden welke prioriteiten we moesten stellen.”
De Tussenvoorziening en Kokon
In dit artikel interviewen we projectleider Kübra Çagdas van Kokon en unit manager Elsbeth Spoor van De Tussenvoorziening. De Tussenvoorziening is een organisatie die in actie komt voor mensen in Utrecht en omstreken, die het in hun eentje niet redden.
Zij hebben geen dak boven het hoofd, of hebben schulden en kunnen een steuntje in de rug gebruiken. Kokon is een architectenbureau gespecialiseerd in onder andere woningbouw en stedenbouw en ontwerpt voor woningcorporaties, zorginstellingen, overheden en meer. Meer informatie over De Tussenvoorziening lees je hier en op deze plek ontdek je meer over Kokon (en hun projecten).
Sociale veiligheid stond centraal in zowel de openbare zone als het privégebied
Warmte van hout
Zo was duurzaamheid een belangrijk thema, om ervoor te zorgen dat het appartementengebouw decennialang gebruikt kan worden en klaar is voor de toekomst. “Alle woningen hebben een bodemwarmtepomp”, geeft Çagdas aan. “Daarnaast zijn ze voorzien van een warmteterugwin-installatie. Voor de opwekking van duurzame energie maken we gebruik van 163 zonnepanelen.” Op het gebied van materialisatie en esthetiek is voor het metselwerk van de buitenste gevels gekozen voor twee verschillende kleuren. “Aan de galerijgevel kozen we voor houten bekleding, waarvan alle panelen brandwerend geïmpregneerd worden”, vertelt Çagdas. “Hout is een natuurproduct en zorgt voor warmte, een fijne akoestiek en de verbinding in de binnenruimte.”
Aantrekkelijke plek
Inmiddels is het gebouw in gebruik genomen en zijn de eerste ervaringen positief. Spoor noemt nog enkele uitdagingen om in te vullen: “We denken nog na over het element veiligheid en het binnentreden van het gebouw. Hierbij is het belangrijk om niet een enorm hek neer te zetten waardoor het gebouw als een gevangenis oogt, maar er wel voor te zorgen dat we veiligheid en privacy borgen. We lossen dit nu op met camera’s.” Volgens Spoor is de impact die het gebouw maakt op de bewoners inmiddels al duidelijk: “Het is ontroerend om te ervaren hoe dankbaar mensen zijn voor de huisvesting die ze hier krijgen. Ze vinden de woningen en de inrichting ervan erg mooi en voelen zich op hun plek. Wij merken dat bewoners het gevoel krijgen, doordat het een aantrekkelijke plek is om te wonen, dat ze zich beseffen dat ze het waard zijn. En op den duur kunnen ze wellicht weer op zichzelf wonen en leven. Dat maakt het bijzonder om te beseffen dat dit gebouw, met zijn uitstraling, duurzaamheid en veiligheid, daaraan een steentje kan bijdragen.”
Op het gebied van materialisatie en esthetiek is voor het metselwerk van de buitenste gevels gekozen voor twee verschillende kleuren.